Eind mei stond ik op een door onze eigen school georganiseerd kennisfestival. Hier presenteerde ik mijn proeftuin en onderzoek naar leesplezier en -bevordering. Het was een leuke middag en kans om met mijn collega’s in gesprek te gaan over allerlei onderwijsontwikkelingen die spelen. Een relaas!
Keynote van Danae Bodewes
Danae Bodewes (spreek uit: daa-nee boo-DEEWus) is nieuwsgierigheidsonderzoeker aan Fontys Hogeschool. In 2021 hadden Danae ook al kort op bezoek, toen we haar uitnodigden om een korte (video)podcast op te nemen, natuurlijk ook over nieuwsgierigheid. Danae gaf een aanstekelijke presentatie, waarin ze het onder meer had over de oorsprong van nieuwsgierigheid, hoe je het kunt aanwakkeren en geloof het of niet, over ‘glitterpoep’. Glitterpoep? Ja, inderdaad. Er zat natuurlijk een verhaal achter. Danae vertelde namelijk een aandoenlijk, maar ook heel mooi verhaal over haar kleine dochter. Die vroeg zich namelijk af hoe of er nog meer dieren zijn, behalve de unicorn, die glitters poepen. Danae greep dat aan als een kans om de nieuwsgierigheid van haar dochter een uitstapje te laten maken. Ze gidste haar dochter door een onderzoeksproces heen, met een heuse hoofdvraag en deelvragen. De vraag die Danae aan het publiek stelde was ‘Wat is de verrassende overeenkomst tussen een ‘eenhoorn’ en een ‘das’. Ze liet het publiek gissen, maar verklapte uiteindelijk het antwoord: glitterpoep dus. Hoe dan? Nou, schijnbaar eten dassen graag zwarte torretjes. De schildjes van die torretjes glimmen en verteren niet zo goed. Daardoor zijn ze terug te zien in de poep van de das: glitterpoep. Verder prees Danae ook haar boek aan ‘Schaamteloos Nieuwsgierig’. Hiervan konden collega’s naderhand een leenexemplaar van meekrijgen om te lezen. Het boek focust zich op bevlogenheid en zelfleiderschap. Zie hieronder wat ze daar over te zeggen heeft.
Kennismarkt en deelsessies
Na de keynote was het hoogtijd om zelf aan de slag te gaan. Ik had afgesproken om samen met een student op de markt te staan. Mijn onderzoek ging namelijk over leesplezier en leesbevordering. Een conclusie daaruit was dat studenten meer behoefte hebben aan een rustige plek of hangout. De student met wie ik op de markt stond, was om die reden ook aangesloten. Zij haakte namelijk daar precies op in en onderzocht (nog steeds gaande) hoe zo’n ruimte er precies uit zou moeten komen te zien. Qua presentatie had ze dat supergoed gedaan, namelijk met foamboards en een duidelijk verhaal. Ik was er erg trots op dat we samen dat podium deelden! Leuk om zo in co-creatie samen iets te doen op school.
Onderzoek naar leesbevordering en leesplezier
Voor mijn eigen onderzoek hanteerde ik een ADDIE-aanpak. De bulk van het werk zat in de analysefase. Daarvoor had ik het volgende gedaan:
8 leesexperts (Universiteit van Utrecht, Universiteit Leiden, de Bibliotheek, e.d.)
20 studenten in focusinterviews
2 pop-up-raadplegingen
1 medewerkersraadpleging
literatuuronderzoek
En tot slot ook nog een schoolbreed-uitgezette online vragenlijst om de voorkeuren van studenten met betrekking tot leesattitude, genres en voorkeuren ten aanzien van leesbevorderingsinitiatieven te peilen. Mijn doel was om circa 350 respondenten te hebben, maar uiteindelijk werden dat er maar liefst 489 (!). Fijn, want dan geeft dat een bijzonder goed beeld van waar studenten naar verlangen.
Mijn uiteindelijke conclusie was dat er drie zaken heel belangrijk zijn, namelijk (1) toegankelijkheid van de boeken (2) rustige (lees)plek en (3) activiteiten.
De toegankelijkheid heeft simpelweg betrekking op dat het makkelijk moet zijn om een boek te kunnen lenen (ondanks dat er zoiets bestaat als de bibliotheek). Hoewel ik studenten hier niet specifiek naar heb gevraagd, vermoed ik dat dit er simpelweg mee te maken heeft dat boeken tegenwoordig moeten concurreren met de smartphone.
Een rustige (lees)plek is daarnaast ook bijzonder belangrijk. Ik heb hier ‘lees’ tussen haakjes gezet omdat het misschien meer moet zijn dan alleen een plek om te lezen. Misschien moet het ook wel een plek zijn waar je rustig kunt studeren. En zelf kijk ik hier niet van op, omdat studenten tegenwoordig worden bedolven in de informatie (ik zelf trouwens ook). Rustige ruimtes, die je helpen om je te concentreren, zijn daarom essentieel.
Tot slot zijn ook de activiteiten belangrijk. Dit heeft er simpelweg mee te maken dat je wel een heleboel boeken weg kunt zetten in een hoek (zoals ik ook daadwerkelijk heb gedaan). Je moet er ook voor zorgen dat het gaat leven. Kortom, boekenfestivals, leesclubs en andere zaken rondom boeken organiseren.
Mijn uiteindelijke deliverables van dit onderzoek zijn een beleidsplan, samenwerking met de bibliotheek, presentatie, onderzoeksrapport en een boekenhoek die ik bij elkaar gespaard heb met gratis boeken ophalen in de omgeving. Dit was erg leuk om te doen en het gaf mij veel voldoening, maar hopelijk gaat de samenwerking met de bibliotheek dit wel overnemen!
Overige kennismarktdeelnemers
Omdat ik zelf bij een kraampje stond, kon ik zelf beperkt bij anderen kijken. Toch heb ik dat gedaan. Zo keek ik bij mijn collega die bezig was geweest met het toegankelijker maken van 3D-printen. Hier had hij een heel mooi concept voor verzonnen. Verder presenteerde een andere collega een richtlijn voor het gebruik van AI, heel mooi op papier gezet. Weer een andere collega en docent-onderzoeker had gekeken naar onderzoeksgericht werken, wat natuurlijk ook heel veel raakvlakken heeft met het kennisfestival, en bovendien ook veel impact kan hebben op de effectiviteit van onderwijs. Tot slot pakte ik nog een stuk presentatie mee van ons manager huisvestiging, die bezig was met het ontwikkelen van een raamwerk voor kwaliteitsbeoordeling voor huisvestiging, ook super mooi natuurlijk!
Afsluiting
We sloten de middag af met een lezing van onze practor. Dat ging erg ver de diepte in en ik ben blij dat het voor haar simpeler leek te ogen dan dat het bij mij binnenkwam. Erg knap dat ze zich daar zo in verdiept heeft. Ze sloot bijzonder leuk en grappig af met een gave meme. Daarna heb ik nog met collega’s geborreld en moest alles worden opgeruimd. Samen met een bitterbal heb ik het leenboek van Danae Bodewes nog meegepakt en toen een welverdiend weekend!