Afgelopen woensdag experimenteerden mijn collega’s en ik voor het eerst met een assertiviteitstraining verpakt in een mini-theaterstuk. We hadden twee professionele acteurs uitgenodigd om een aantal scènes te spelen. Stuk voor stuk waren het allemaal thema’s waar jezelf uitspreken als belangrijke kern in terugkomt en deel van de oplossing vormt.
Scène 1: seksuele intimidatie op de werkvloer
Nogal een flinke binnenkomer op de vroege ochtend. Studenten werden er flink door wakker geschud. De scène werd in tweevoud gespeeld: één keer met de vrouwelijke acteur in de rol van baas en de mannelijke acteur in de rol van stagiair/werknemer. De tweede scène werd omgedraaid gespeeld. Na elke scène werden de studenten betrokken bij wat ze hadden gezien. Wat vonden ze ervan? Was het schokkend? Hoe zouden zij hebben gereageerd? Zeker in de tijd waar alles een #metoo kan worden.
Scène 2: Grenzen stellen
De tweede scène vond ook plaats op de werkvloer van een stagebedrijf. Deze keer trok de acteur een ‘belangrijk’ jasje aan, want belangrijke mensen dragen altijd belangrijke jasjes, aldus de acteur. De studenten moesten hier wel wat door grinniken, niet op de laatste plaats omdat het ook wel klopt. De rol van kleding en status werd hierdoor dik benadrukt. Vervolgens speelde de andere actrice alsof ze hard aan het werk was. De relatie tussen de twee was stagebegeleider en stagiair. De stagebegeleider wilde graag de stagiair vragen om de verjaardag van zijn dochter te filmen in het weekend. De student had al een paar keer gewerkt in het weekend en wilde dit niet. Hierop trok de stagebegeleider alles uit de kast om de stagiair te verbaal te dwingen het toch te filmen, van vlijen, tot chanteren tot manipuleren. De ongelijkheid in de machtsrelatie tussen hen werd hierdoor duidelijk zichtbaar. De stagiair wist zich echter toch vrij assertief uit te spreken. Voor de studenten biedt dat handvatten. Toch blijkt dan duidelijk wie uiteindelijk aan het kortste eind trekt.
Scène 3: presenteren
Eén van de acteurs speelde hier iemand die de slechtste presentatie ooit en de beste presentatie ooit gaf. Non-verbaal straalde de acteur geen zelfvertrouwen had, onder andere door naar de grond te kijken, monotoon te praten en zijn eigen presentatie op voorhand al af te kraken. De ‘beste presentatie ooit’ was heel anders. Het onderwerp bleef gelijk, namelijk de knotwilg. De acteur bewoog soepel over het podium, van links naar rechts en keek zijn publiek goed aan, gebruikte veel engagerende non-verbale communicatie en interacteerde met zijn publiek.
Scène 4: feedback geven op het gedrag van een ander
De vierde en laatste scène was er één waarbij de twee acteurs plaats namen naast elkaar. De situatie was ook hier weer die van een werksetting. De ene acteur was hard aan het werk terwijl de andere ook aan zijn werk begon maar dat deed met veel kabaal. De andere collega werd hier knettergek van en vroeg of eerst of het wat zachter kon. Daar had de luidruchtige collega geen boodschap aan. Het ging van kwaad tot erger. De conclusie was dat iemand aanspreken op zijn gedrag makkelijker gezegd is dan gedaan. Je doorbreekt daar toch iets mee in de relatie met de ander. Echter, met assertief gedrag, en dus ook respect voor de ander, hoeft dat helemaal niet tot onaangename situaties te leiden.
Conclusie
Een interactief mini-theaterstuk maakt op studenten echt wel een indruk. De thema’s waren zeker relevant, hoewel ze misschien meer op het gebied van drugs en andere dingen binnen hun leefwereld hadden mogen zijn ingestoken. Het was mooi dat het recht onder hun neus gebeurde. Het was vaak grappig, vermakelijk maar soms ook intentioneel ongemakkelijk. Bovendien was de interactie ook verfrissend, maar naar mijn eigen mening kon daar nog meer uitgehaald worden, zeker ook in combinatie met de theorie achter assertiviteit.