Afgelopen week las ik een interessant artikel over leesplezier op NOS.nl. Blijkbaar, zo legt het artikel uit, geven jongeren massaal de voorkeur aan Engelstalige boeken. Heel mooi natuurlijk! Maar hoe komt het dat dat Nederlandse boek dan in populariteit achterblijft?
Diverse redenen
Het artikel geeft verschillende redenen waarom Engels boeken het vaak beter doen. Zo wordt er vaker vanuit een queer of vrouwelijke rol geschreven, wordt er meer met fantasie verteld en is vaak ook simpelweg de vormgeving van de kaft aantrekkelijker.
De keuze bieden
“De Nederlandse leeslijst demotiveert mij om in het Nederlands te lezen. Als ik in het Nederlands lees, voelt het alsof ik voor de lijst moet kiezen”, aldus één van de geïnterviewde studenten in het artikel. Dat legt volgens mij de kern van het probleem bloot.
Als je het namelijk aan mij vraagt is keuzevrijheid namelijk een heel intrigerend iets in het onderwijsland. Een leeslijst Nederlands (of welke taal dan ook) bestaat namelijk met het idee om leerlingen ‘gericht’ iets aan te bieden.
En op zich zit daar iets in. Voor de leeslijst havo 4 wil je namelijk als school bereiken dat een student eens voor een Tirza van Arnon Grunberg kiest, of De Tweeling van Tessa de Loo. Aansluiten bij de belevingswereld van de leerling is dan vaak het devies, en menig leeslijst biedt dan ook best wat keus.
Of toch niet?
De hamvraag
Een interessante vraag die ik mezelf altijd stel is: ‘Wat is het hoofddoel van literatuuronderwijs?’ Ik denk dat er legio antwoorden te bedenken zijn, zoals studenten helpen algemene kennis te vergaren, een beeld helpen ontwikkelen van historische tijdvakken, empathisch denkvermogen creeren. Het probleem is alleen dat dit voornamelijk extrinsieke doelen zijn, oftewel doelen die niet per se bij de leerling zelf liggen.
Vergelijk het met het kijken van een film. Voor zover ik weet, gaat het gros van de mensen naar een bioscoopfilm puur om vermaakt te worden. Ik ben zelf niet naar de film 1917 gegaan met in het achterhoofd om expliciet meer historisch inzicht te krijgen in de kledij van Britse soldaten.
Nee…
…ik ben daar naartoe geweest voor de entertainment.
de leerling zelf laten ontdekken waar hun eigen smaak ligt en ze de ruimte bieden om lezen net zo verslavend te laten zijn als scrollen op Facebook.’
Dat brengt mij dus bij de hamvraag: wat is het hoofddoel van literatuuronderwijs? Je kunt stellen dat er meerdere doelen zijn die allemaal heel belangrijk zijn – en het lijkt misschien een overdreven uitspraak – maar bijvoorbeeld om onze democratie in leven te houden.
Echter – en dat vind ik zelf heel hoopgevend – zoals een andere leerling in het artikel zegt “Ik denk oprecht dat boeken net zo verslavend kunnen zijn als op je telefoon kijken, als het maar niet zo geforceerd voelt.”, misschien moeten we het niet te veel forceren.
Wat is het hoofddoel van literatuuronderwijs?
Misschien is dat gelijk het hoofddoel van literatuuronderwijs: de leerling zelf laten ontdekken waar hun eigen smaak ligt en ze de ruimte bieden om lezen net zo verslavend te laten zijn als scrollen op Facebook.’
En natuurlijk mogen er klassiekers tussenzitten, natuurlijk moet je ook tijdloze klassiekers lezen voor je lijst, maar als lezen een levenslange vaardigheid moet zijn, dan kunnen we de jongere maar beter intrinsiek motiveren.
Want misschien komt het lezen van die klassiekers wel op latere leeftijd aan bod, als de persoon er rijp voor is, maar dan hebben we ze in elk geval meegegeven dat lezen superleuk is!