Op 21 januari ben ik samen met een collega begonnen met een kortlopende interventie (en kortlopend onderzoek) om te kijken hoe VR (virtual reality) een rol kan spelen om studenten te helpen minder angstig te zijn bij presentaties. Presenteren is een belangrijke vaardigheid die, natuurlijk niet alleen in schoolse setting, maar in alledaagse context van belang is. Denk aan solliciteren, jezelf voorstellen, iets over jezelf vertellen, noem maar op. Uit onderzoek blijkt dat studenten wél met presenteren te maken krijgen, maar dat juist méér oefenen erg belangrijk is om de fijne kneepjes goed onder de knie te krijgen, en ook om de zenuwen wat beter de baas te worden. Wat ga ik precies doen?
Spreekangst
In mijn onderwijspraktijk merk ik regelmatig dat spreekangst (Engels: Public Speaking Anxiety) veelvuldig voorkomt. Uit onder meer onderzoek van Van Ginkel, Gulikers, Biemans & Mulder (2015) blijkt dat er op tertiair onderwijs (mbo, hbo, wo) niet altijd even veel aandacht is voor presentatievaardigheden. Dit ondanks dat het vaak wel als een belangrijke competentie wordt gezien om te slagen in dat onderwijstype (Kerby & Romine, 2009). Waar het dan vaak misgaat, is dat er vaak simpelweg de tijd niet is om er voldoende aandacht aan te besteden. Je kunt nu eenmaal een student niet tien presentaties laten geven voor een groep. Natuurlijk is spreekangst iets waar veel mensen, misschien wel iedereen, last van heeft bij tijd en wijle. Echter, bij het beoordelen van taalvaardigheid, blijkt dit toch een bijzonder complex thema. Want ben je bij een examen waarbij een student een presentatie geeft nu zijn taalvaardigheid aan het beoordelen of meer hoe zenuwachtig hij of zij is? In dat opzicht is het verschil tussen ‘prestatie’ en ‘competentie’ wel nuttig (Chomsky, 2006). Het idee daarbij is dat iemand in theorie een taal begrijpt en weet hoe een welklinkende zin luidt (competentie). Pas als op het moment dat diezelfde persoon een zin praktisch over zijn lippen krijgt, spreken we over prestatie. Hoewel omgaan met plankenkoorts bij presentatievaardigheden hoort, ben je als taaldocent natuurlijk vooral geïnteresseerd in het een ‘prestatie’ waarbij de ‘competence’ van de student zo min mogelijk wordt belemmerd.
Interventie met VR
VR maakt het mogelijk om de student veelvuldiger te laten oefenen in een virtuele presentatiesetting. Denk hierbij aan een een-op-een-presentatie of juist een presentatie in voorstaan van een groot publiek. Het idee is dan natuurlijk dat er ’transfer’ bestaat tussen oefenen met de VR-bril en presentatie in de fysieke wereld.