Afgelopen woensdag 4 september ben ik met collega’s te gast geweest op de Growth Mindset-conferentie te Nieuwegein. Daar is ’s ochtends acte de présence gegeven door niemand minder dan prof. dr. Carol Dweck, bedenkster van het concept ‘mindset’.
Op weg naar het congres
Na een voorspoedige rit over de A2, kom ik aan bij het NBC-congrescentrum. Op de parkeerplaats loop ik bij het uitstappen al gelijk oud-schaatser en wereldkampioen Mark Tuitert tegen het lijf. Hij gaat in de middag een presentatie geven over wat Growth Mindset voor hem heeft betekend.
Binnenkomst
Bij binnenkomst krijgt iedereen een boodschappentas vol met Growth Mindset-merchandise in de handen gedrukt. Heel leuk, maar wel ietwat onhandig om mee te sjouwen. In de voorste zaal is er een markt met diverse kraampjes. Doordat ik ruim op tijd ben, kan ik nog volop rondkijken. Een aantal werkboeken met verschillende niveaus trekt mijn aandacht. Ik blader ze wat door, en hoewel niet direct gericht op studenten ouder dan 15 of 16, inspireert het me wel om te kijken of er meer van dit soort boeken vol met oefeningen zijn.
De presentatie begint
Om 9 uur begint dan eindelijk de eerste presentatie. De organisatoren geven een flauw, van de papieren autocue afgelezen praatje. Daarmee kondigen ze de gastheer van de ochtend aan, een docent-cabaretier. Onder begeleiding van pianomuziek en een vlotte babbel met veel humor van persoonlijke noot, leidt hij ons in tot het onderwerp van Mindset. Vervolgens verschijnt dan eindelijk Carol Dweck ten tonele.
Uitleg mindset en IQ-test
Ze oogt enthousiast en zegt het leuk te vinden hier te mogen zijn en presenteren. Allereerst legt ze het concept van de mindset en het verschil tussen de growth mindset (GM) en fixed mindset (FM) uit. Kort gezegd is de GM het idee dat ‘intelligentie’ te ontwikkelen valt, daar waar de FM ervan uitgaat dat dit niet kan. Ze benadrukt dat niemand altijd in een GM verkeerd, maar dat het perioden zijn. Op het gigantische beeldscherm achter haar prijkt een presentatie waarmee ze haar verhaal visualiseert. Ze gaat verder. De hersenen zijn in hoge mate plastisch en in staat om zich te herorganiseren en ontwikkelen. Alfred Binet, vooral bekend van de IQ-test, wordt aangehaald. Interessant genoeg, aldus Dweck, was Binet juist degene die de GM wilde promoten. Ironisch genoeg staan zijn wereldberoemde (of wereldberuchte) IQ-testen juist bekend om het promoten van de FM.
Hersenonderzoek en fouten maken
Dweck praat over het brein en fouten maken. Uit hersenonderzoek blijkt dat een brein in de FM veel minder actief is tijdens het maken van fouten dan een brein in de GM. Dit zou erop wijzen dat mensen die de GM gebruiken, bij het maken van fouten veel actiever op zoek gaan naar strategieën om van aanpak te wisselen en te leren. Ze onderstreept dat fouten mogen maken bijzonder belangrijk is voor de ontwikkeling van mensen en kinderen. Vooral voor kinderen is het belangrijk om te weten dat werk opnieuw maken mag.
Dweck vertelt dat er een constante strijd bestaat tussen GM en FM.
Mensen met een FM willen liever niet als dom gezien worden, vermijden hard werken en zien hulp zoeken als een teken van zwakte.
Mensen met een GM daarentegen staan vooral open om te leren, werken hard, gebruiken strategieën en verschillende aanpakken. Zij zoeken bovendien hulp als ze iets niet snappen.
De houding vanuit docenten speelt verder een cruciale rol. De boodschap van docenten kan soms zijn dat sommige studenten slim zijn en andere niet. Of, als de les te moeilijk is voor de student, ze dan maar moeten stoppen… of dat de studenten geen domme vragen moeten stellen.
Een prettige boodschap vanuit de GM gezien, zou daarom zijn dat iedereen potentieel de lesstof kan snappen en dat men er samen voor zorgt dat dit lukt.
Vanuit de lerarenopleidingen zal er een cultuuromslag moeten plaatsvinden. Dweck gaat vervolgens door over leraren en dat vaak wel het nut ingezien wordt van de GM, maar dat daar ze daar verder niet op voortborduren. In de klas wordt te vaak nog gelabeld. Bovendien wordt vaak de GM wel op waarde geschat, maar blijft schoolbreed beleid uit, in welk geval, alsdus Dweck, de GM weinig effectief is. Docenten, maar ouders net zo goed, benaderen kinderen nog te vaak vanuit de FM, bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Jij bent echt de allerbeste in dit of dat!’ Het complimenteuze is uiteraard recht vanuit het hart bedoeld met alle goede intentie. Echter, de focus zou meer moeten liggen op het complimenteren van de juiste aanpak en strategieën. Uiteindelijk moet de nadruk vooral ook liggen op het leren en verbeteren. Als kinderen succesvol zijn, koppel dit dan aan hun aanpak. Stel vragen aan leerlingen: waar heb je moeite mee. Ze leren dan hun uitdagingen herkennen.
Dweck benadrukt nog een aantal volgens haar essentiële richtlijnen. Ten eerste dat je bij leerlingen moet aangeven dat fouten maken essentieel is voor leren. Fouten maken is niet erg, maar je moet er wel wat mee doen. Moedig leerlingen verder aan om verduidelijkingsvragen te stellen. Geeft ze tot slot de kans om hun werk te herzien en laat ze samenwerken bij het corrigeren van hun werk.
Wat de GM niet is en wat je FM triggert
Dweck ontkracht ook een aantal hardnekkige mistverstanden over de GM en FM. GM is niet simpelweg jezelf openstellen en flexibel zijn. Het is ook niet het idee dat kinderen simpelweg alles kunnen leren. Ze zegt tot slot dat het hard werken is om in de GM te komen en deze te behouden.
Verder hoopt ze dat mensen hun FM-triggers leren herkennen. Oftewel, leer herkennen door welke gebeurtenissen je in een FM komt. Bij welke persoon heb je dit vaak? Hoe beïnvloedt dit jou en anderen? Praat erover met anderen. Stel jezelf kleine doelen: hoe pak je het de volgende keer aan?
Mindset en het bedrijfsleven
Dweck vuurt nog wat voorbeelden af uit het bedrijfsleven, namelijk dat er in de Fortune500, oftewel de 500 (financieel) succesvolle bedrijven in de VS, veel minder vaak bedrijven zijn te vinden waar de FM overheerst. Dit komt doordat werknemers opbloeien in bedrijven met de GM.
Dweck sluit af. De Growth Mindset is vooral het geloven in de groei van mensen. Daar kan ik me heel erg in vinden. Wat is immers het nut van school als de mensen en omgeving daar niet geloven dat je kunt groeien…?